Qe prej revolucionit te Gjelber te 2009-s, Jafar Panahi, ish-asistenti i te ndjerit regjizor iranian Abas Kiarostami (dhe regjizor i plot filmave te mrekullueshem duke filluar me “Dajren” e duke mbaruar me “This is not a film”) eshte në arrest shtepie dhe nuk mund te dale nga Irani. Normalisht, as filma nuk duhet te beje. Megjithate ai ka realizuar plot 3 te rinj, qe nga 2009-a. «This is not a film» (2011) ishte i xhiruar teresisht ne ambjentet e apartamentit te tij dhe ishte nje nga objektet më te shkelqyera kinematografike te ketyre 20 viteve te fundit. Pastaj, në 2015-n, Jafar Panahi (Xhaferi – ne shqip) realizoi “Taxi Teheran” dhe tani, nje tjeter film: “3 fytyra” (ose me sakt, ne gjuhen perse : “Se rokh”). Dmth 3 portrete.
*
“3 portrete” fillon me nje skene shume te rende: ne ekran shohim nje video te realizuar me nje telefon celular ne te cilen duket nje vajze e re fshatare tek te 20-at tek i drejtohet nje aktoreje te njohur iraniane duke i thene se meqe kjo e fundit nuk e ndihmoi gjate periudhes se stazhit në ambicjet e saj per tu bere aktore (por e la pré e konservatorizmit te familjes se saj) , ajo (pra vajza e re) po vret veten, duke u varur ne degen e nje peme.
Videon ne fjale e sheh ne celularin e saj aktorja e famshme iraniane (rol te cilin e luan vete Benaz Jafari, aktore serish televizive në Iran), e shoqeruar nga Jafar Panahi (regjizori i vete filmit, në rolin e tij vetjak), e cila vë ne dyshim vertetesine e videos, duke menduar se behet fjale per nje manipulim nga ana e vajzes se re fshatare. Te dy nisen ne kerkim te saj (ajo banon ne pjesen veriperendimore te Iranit ku jetojne 9 miljon azerbajxhanfoles, po aq sa edhe në vetë Azerbajxhanin fqinj). Per rrjedhoje, ne film flitet në dy gjuhe: edhe në persisht (gjuha zyrtare e Iranit), edhe në azerisht (nje dialekt i turqishtes) : ne film qarkollojne plot fjale si “hiç”, “bujrum” etj etj. Vetë Jafar Panahi, duke qene azerbajxhanas per nga origjina (pra eshte dygjuhesh), sherben edhe si perkthyes (pervec se si shoqerues dhe shofer) per aktoren iraniane.
*
Nga t’ja filloj per te folur sadopak per kete film… te shkelqyer! Te mrekullueshem!
Ka 1001 menyra per ta parë atë. Sepse ka 1001 filma brenda “3 portreteve”.
Po e filloj nga ai më kinofiliku: “3 portrete” eshte homazhi më i arrirë qe mund ti behet filmave te kryemjeshtrit te kinemase iraniane, Abas Kiarostamit. I zhvilluar kryesisht ne veture, ai eshte homazh i drejtperdrejte per “Shijen e qershise”; i nisur nga nje mikro-ngjarje e vertete (shtypi iranian, perpara pak muajsh shkruajti per vetevrasjen e supozuar te nje vajze te re, sepse familja e ndaloi te behej aktore) ai eshte homazh per “Close-Up” te Kiarostamit; po ashtu, “Dhe jeta vazhdon” apo “Era do na marre te gjitheve” evokohen jo pak në të. Biles deri dhe plani i fundit i filmit te kujton mbylljen e “Like someone in love”!
Por do te ishte shume reduktuese nese do flisnin vetem per homazh kinofilik per filmat e Kiarostamit , sepse “3 portrete” ka fabulen e tij, me te papriturat e tij, etj etj. Edhe pse komentimi i tij lidhet ngushte me historine qe trajton, mund te them gjithsesi se behet fjale per 3 portrete aktoresh ne 3 epoka te ndryshme :
– aktorja e periudhes perpara revolucionit te 1979, pra permbysjes se Shahut, (personazh pothuaj i padukshem ne film)
– aktorja e serive te sotme televizive iraniane (Benaz Jafari)
– si dhe vajza e re fshatare qe po ashtu enderronte te behet aktore .
Nuk shkoj dot më larg ne komentimin e filmit (siç thashe me lart, ai lidhet pazgjidhshmerisht me fabulën e tij), por “3 portrete” eshte ne te njejten linje me “This is not a film” dhe “Taxi Téhéran” pra, nje klithmë lirie e Jafar Panahit i cili, edhe pse ne arrest shtepie, arrin te na ofroje perla te tilla kinematografike
ps: filmi u vleresua me Cmimin e Skenarit më te mire ne Festivalin e fundit në Kanë çmim, i cili, paradoksalisht (pergjithesisht çmimet në Kanë jane në kundersens me qellimin e tyre, por ky eshte tjeter debat) eshte plotesisht i merituar.
10 !
trailer :
